کاردرمانی حسی یکی از حوزه های تخصصی در کاردرمانی است که به درمان و توانبخشی مشکلات و اختلالات مرتبط با یکپارچگی حسی می پردازد. اختلالات یکپارچگی حسی که نوعی اختلال عصب شناختی است با ناتوانی در پردازش اطلاعات خاصی که از طریق حس ها دریافت می شود همراه است و با کاردرمانی حسی می توان به بهبود آن کمک کرد. کاردرمانی حسی شاخه‌ای از کاردرمانی است که بر درک، تفسیر و پاسخ به محرک‌های حسی تمرکز دارد. حواس ما شامل لامسه، بینایی، شنوایی، بویایی، چشایی، حس عمقی (درک موقعیت بدن در فضا) و حس تعادل است. کاردرمانی حسی به افرادی کمک میکند که در پردازش این محرک‌ها مشکل دارند. این مشکلات می‌توانند منجر به چالش‌هایی در یادگیری، رفتار، تعاملات اجتماعی و فعالیت‌های روزمره شوند.
اختلال یکپارچگی حسی نوعی اختلال نورولوژیکی و عصبی است که در آن اطلاعات حسی که فرد درک میکند منجر به بروز واکنش های غیر طبیعی می شود. افرادی که دچار این اختلالات هستند در فرآیند دریافت و جذب ، سازماندهی و بروز اطلاعات حسی دچار مشکل هستند. افراد مبتلا به اختلال پردازش حسی اطلاعات حسی را شناسایی می کنند، ولی واکنش های حسی آنها در این زمینه متفاوت با سایر افراد است. افزایش یا کاهش غیرطبیعی احساسات ، فعالیت های تکراری ، کاهش سطح تحمل ، بی علاقگی به انجام فعالیت های روزمره ، اختلال خواب ، کاهش تمرکز ، افزایش اضطراب ضعف در عملکرد اجتماعی ، کاهش سطح سلامتی و احساس دردهای مزمن و کاهش آستانه تحمل درد از مهم ترین علائمی هستند که افراد مبتلا به اختلالات یکپارچگی حسی از خود نشان می دهند.
کاردرمانی حسی برای کمک به کاهش مشکلات مبتلایان به این اختلالات سعی در یکپارچه کردن اطلاعات دریافتی مغز دارد. کاردرمانی توسط یک کاردرمانگر آموزش دیده و باتجربه بالا در تئوری و تمرینات یکپارچگی حسی درمان مناسب این اختلالات است.
کاردرمانی مسیر های عصبی بین مغز و بدن را بهبود بخشیده و به ایجاد تغییرات مثبت در احساسات و تفکر فرد بیمار کمک می کند.کودکانی که دچار مشکلات و اختلالاتی در ارتباط با پردازش حسی هستند باید از خدمات توانبخشی حسی توسط کاردرمانگر بهره مند شوند. در این روش کاردرمانی درمانگر با استفاده از یکسری تحریکات سعی می کند به بهبود هرچه بیشتر و نیز یکپارچگی عملکرد مغز و عصب در این افراد کمک کند.
انواع اختلالات پردازش حسی
حساسیت بیش از حد: فرد به محرک های حسی بسیار حساس است و ممکن است از صداهای بلند، نورهای روشن، لمس سبک یا بوهای قوی ناراحت شود.
حساسیت کمتر از حد: فرد به محرک های حسی کمتر حساس است و ممکن است به دنبال محرک‌های قوی‌تر باشد، مانند پریدن، چرخیدن یا جویدن اشیا.
جستجوی حسی: فرد به دنبال محرک‌های حسی قوی‌تر است تا به او کمک کند احساس هوشیاری و آرامش کند.
پرهیز از حسی: فرد از محرک‌های حسی اجتناب میکند و ممکن است از فعالیت‌هایی که شامل لمس، صدا یا حرکت هستند خودداری کند.
علائم اختلال پردازش حسی بسیار متنوع هستند و بسته به نوع اختلال و شدت آن متفاوت است. برخی از علائم رایج عبارتند از:
- مشکلات در هماهنگی: مشکل در انجام فعالیت‌های حرکتی مانند دویدن، پریدن یا گرفتن توپ
- مشکلات در توجه: مشکل در تمرکز بر یک فعالیت یا گوش دادن به دستورالعمل‌ها
- مشکلات در تعاملات اجتماعی: مشکل در بازی با همسالان یا شرکت در فعالیت‌های گروهی
- مشکلات در تنظیم احساسات: نوسانات خلقی شدید، اضطراب یا پرخاشگری
- مشکلات در خواب: مشکل در به خواب رفتن یا بیدار شدن مکرر در شب
- مشکلات در غذا خوردن: انتخاب غذاهای خاص، مشکل در جویدن یا بلعیدن غذا
- مشکلات در لباس پوشیدن: مقاومت در برابر پوشیدن لباس‌های خاص یا برچسب‌های لباس
- مشکلات در انجام فعالیت‌های روزمره: مشکل در استفاده از سرویس بهداشتی، حمام کردن یا بستن بند کفش
اهداف کاردرمانی حسی
هدف اصلی کاردرمانی حسی کمک به فرد برای بهبود توانایی پردازش اطلاعات حسی و بهبود عملکرد در زندگی روزمره است. کاردرمانگران حسی با استفاده از انواع مختلف فعالیت‌ها و تمرینات، به فرد کمک می‌کنند تا:
حساسیت به محرک‌های حسی را تنظیم کند: به فرد کمک می‌شود تا به محرک‌های حسی کمتر یا بیشتر حساس شود.
مهارت‌های حرکتی را بهبود بخشد: به فرد کمک می‌شود تا هماهنگی، تعادل و قدرت عضلانی خود را بهبود بخشد.
مهارت‌های حسی-حرکتی را بهبود بخشد: به فرد کمک می شود تا ارتباط بین حواس و حرکت را درک کند و بهبود بخشد.
مهارت‌های اجتماعی را بهبود بخشد: به فرد کمک می‌شود تا با دیگران ارتباط برقرار کند و در فعالیت‌های گروهی شرکت کند.
خود تنظیمی را بهبود بخشد: به فرد کمک می‌شود تا احساسات و رفتار خود را کنترل کند.
موارد کاربرد
- کودکان مبتلا به اختلالات طیف اتیسم
- ک.دکان مبتلا به اختلال کم توجهی _ بیش فعالی
- کودکان مبتلا به اختلال پردازش حسی
- کودکانی که دچار اختلالات یادگیری هستند.
روش‌های درمانی در کاردرمانی حسی
کاردرمانگران حسی از روش‌های درمانی مختلفی برای کمک به افراد با اختلال پردازش حسی استفاده می‌کنند. برخی از این روش‌ها عبارتند از:
- فعالیت های حسی: استفاده از اسباب‌بازی‌ها، ابزارها و محیط‌هایی که به فرد کمک می‌کنند تا حواس خود را تحریک کند.
- تمرینات حرکتی: انجام تمرینات برای بهبود هماهنگی، تعادل و قدرت عضلانی.
- ماساژ درمانی: استفاده از ماساژ برای آرامش و کاهش حساسیت به لمس.
- تمرینات حسی-حرکتی: انجام تمریناتی که به فرد کمک می‌کنند تا ارتباط بین حواس و حرکت را درک کند.
- آموزش مهارت های زندگی: آموزش مهارت‌هایی مانند خود تنظیمی، حل مسئله و مهارت‌های اجتماعی.
کلمات مرتبط :
کاردرمانی در شرق تهران – کاردرمانی اوتیسم در تهران – بهترین مرکز کاردرمانی در تهران – توانبخشی کودکان بیش فعال – کاردرمانی خوب در پیروزی – بهترین مرکز کاردرمانی کودکان
